Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 14 Φεβρουαρίου 2018 παρουσίασε την άτυπη εισήγησή της για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο. Στις 23 Φεβρουαρίου στην άτυπη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζήτησαν για το ίδιο θέμα.
Παράλληλα, ο επικεφαλής για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Έτινγκερ ανακοίνωσε ότι ο επόμενος επταετής προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να αυξηθεί και ότι οι δαπάνες μεταξύ 2021-2027 θα πρέπει να κυμαίνονται μεταξύ 1,1% και 1,2% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε σύγκριση με το ισχύον 1%.
Επεσήμανε, παράλληλα, ότι οι εισφορές των κρατών θα πρέπει να αυξηθούν και τόνισε, επίσης, ότι οι μελλοντικές χρηματοδοτήσεις θα πρέπει να κατευθύνονται σε προγράμματα που θα έχουν προστιθέμενη αξία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να αντιμετωπίσει μια διττή πρόκληση. Το γνωρίζουμε όλοι. Αφ’ ενός, έχει την αποχώρηση της Μεγάλης Βρετανίας και το κενό που δημιουργείται από τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα λείψει η καθαρή συνεισφορά της, που είναι περίπου στα 12 με 14 δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να υλοποιήσει νέες ευρωπαϊκές πολιτικές από τη στιγμή που αντιμετωπίζει νέα φαινόμενα, νέες κρίσεις, νέα προβλήματα, που αφορούν την εσωτερική ασφάλεια, την ενίσχυση του ελέγχου των εξωτερικών συνόρων, την αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Πιθανότατα θα απαιτηθούν νέες χρηματοδοτήσεις.
Σχετικά ιδιαίτερα με την Πολιτική Συνοχής, κύριε Υπουργέ, η Επιτροπή περιέλαβε στην ανακοίνωσή της τρία σενάρια. Το ένα αφορά τη διατήρηση της ενίσχυσης του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου και του Ταμείου Συνοχής για όλα τα κράτη-μέλη. Ένα δεύτερο σενάριο αφορά τον τερματισμό στήριξης από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ για τις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες και της περιοχής μετάβασης, που θα επιφέρει μείωση κατά 95 δισεκατομμύρια ευρώ, που αντιστοιχεί περίπου στο 8,7% του σημερινού Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου. Και τρίτον, ο περιορισμός της χρηματοδότησης αποκλειστικά στις χώρες συνοχής και αυτό θα επιφέρει μείωση σχεδόν 125 δισεκατομμύρια ευρώ. Παρόμοιο ενδεχόμενο παρουσιάζεται και για την ΚΑΠ, που ενδέχεται η περικοπή να κυμανθεί από 15% μέχρι 30%, δηλαδή μιλάμε για ένα ποσό 60 μέχρι 120 δισεκατομμύρια ευρώ.
Είναι αλήθεια βεβαίως ότι η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται στις χώρες στις οποίες μπορεί να τερματιστεί η χρηματοδότηση, όμως υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο η χώρα μας να υποστεί τις αρνητικές συνέπειες από τη μείωση των κοινοτικών δαπανών. Οι διαβουλεύσεις έχουν ξεκινήσει, οι αντιδράσεις υπάρχουν.
Επειδή η διαμόρφωση του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου θα έχει σημαντικές επιπτώσεις για την πορεία της οικονομίας μας και βεβαίως και για την Πολιτική Συνοχή και για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, θα θέλαμε να μάθουμε και από την στιγμή που έχουν ξεκινήσει οι διαβουλεύσεις, κατ’ αρχάς ποια είναι η θέση της ελληνικής Κυβέρνησης για τη διαμόρφωση του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου, ενόψει και των αναγκαίων προσαρμογών, που όπως εξήγησα απαιτούνται και λόγω του Brexit και ποια θέση θα προβάλει η Ελλάδα αναφορικά με την πρόταση για αύξηση του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναφορικά με τις επιλογές που πρότεινε η Επιτροπή για την Πολιτική Συνοχής και για την ΚΑΠ.
Κύριε Υπουργέ, θα ήθελα να είστε, αν μπορείτε, περισσότερο κατατοπιστικός στο ζήτημα της Πολιτικής Συνοχής και της ΚΑΠ. Θα ήθελα περισσότερες λεπτομέρειες σ’ αυτό γιατί, όπως κι εσείς σωστά αναφέρατε, ΚΑΠ και Πολιτική Συνοχή καλύπτει περίπου τα 2/3 του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Γνωρίζουμε δε πολύ καλά ότι, αν θέλετε, είναι η επιτομή ή η ναυαρχίδα των πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης η Πολιτική Συνοχής, γιατί εκτός από το κομμάτι των επενδύσεων, ουσιαστικά είναι και ένα βασικό εργαλείο για τη μείωση των ανισοτήτων τόσο ενδοπεριφερειακά όσο βεβαίως και μεταξύ των κρατών-μελών λόγω της παγκοσμιοποίησης.
Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η χώρα μας επωφελείται κατά κεφαλήν περισσότερο από κάθε άλλο κράτος-μέλος από την ΚΑΠ και συγκαταλέγεται στις χώρες που λαμβάνουν τις υψηλότερες χρηματοδοτήσεις από την Πολιτική Συνοχής. Μονάχα να αναφέρουμε ότι ανέρχεται περίπου σε 4,8 δισεκατομμύρια ευρώ κατά μέσο όρο ετησίως το ποσό που έχει λάβει σε καθαρές εισφορές η χώρα μας.
Είναι δε επίσης κοινώς αποδεκτό και αυταπόδεικτο ότι λόγω της οικονομικής κρίσης, αυτή η Πολιτική Συνοχής καλύπτει ένα μεγάλο κενό που αφορά τις δημόσιες επενδύσεις, δηλαδή καλύπτει ένα κενό που δεν μπορεί να καλυφθεί πολλές φορές από τα κρατικά χρήματα. Πιστεύουμε ότι ένα μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδίσουμε είναι το πώς θα περάσουμε στην επόμενη εποχή.
Κατά την άποψή μας, τα μνημόνια τελειώνουν για τους δανειστές, αλλά δεν τελειώνουν για τους Έλληνες, οπότε αυτή η πρόταση της ελληνικής Κυβέρνησης θα πρέπει να συνοδευτεί και για τον προϋπολογισμό και ιδιαίτερα για το κομμάτι της Πολιτικής Συνοχής και από ένα σχέδιο εξόδου από την κρίση. Βεβαίως υπάρχει ένα περίφημο αναπτυξιακό σχέδιο, το οποίο συζητείται όμως μεταξύ της Κυβέρνησης και των Θεσμών και δεν είναι σε γνώση των υπολοίπων και σίγουρα πάντως δεν είναι αποτέλεσμα διαλόγου μεταξύ των φορέων, της αγοράς, των πολιτών, δηλαδή δεν είναι αποτέλεσμα μιας ευρύτερης διαβούλευσης, ώστε να συζητηθεί και μετέπειτα με τους Θεσμούς.
Θα καταθέσω και τρεις σκέψεις-προτάσεις που θα ήθελα να τις λάβετε υπ’ όψιν σας. Για εμένα προσωπικά και για εμάς σημασία δεν έχει, όπως κι εσείς αναφέρετε, μονάχα το ύψος, αλλά και ο τρόπος διαχείρισης, καθώς και οι τομείς προτεραιότητας. Πρέπει, δηλαδή, η οποιαδήποτε αναπτυξιακή επέμβαση να συνδέεται άμεσα, κατά την άποψή μας, με επιχειρηματικό θετικό αντίκτυπο, με δημιουργία μόχλευσης επιχειρηματικής προστιθέμενης αξίας και δραστηριότητας. Πρέπει να δοθεί έμφαση στη βιώσιμη χωρική ανάπτυξη επ’ ωφελεία του κοινωνικού συνόλου, στην απασχόληση με έμφαση στους νέους και στην τεχνολογία και την καινοτομία ως προς τις επιπτώσεις και τις εφαρμογές των παρεμβάσεων.
Έχει μεγάλη σημασία επίσης να εφαρμοστεί η δυνατότητα πολυτομεακών παρεμβάσεων μεταξύ των ταμείων, καθώς και ο συνδυασμός εργαλείων που θα δώσουν περισσότερη προστιθέμενη αξία στο αποτέλεσμα και βεβαίως να προστεθεί το πλαίσιο χρηματοδότησης για τους νέους επιχειρηματίες, startups, καθώς βεβαίως και των ταμείων επενδύσεων – συμμετοχών που ιδρύουν τα κράτη-μέλη και λειτουργούν με τη λογική της μόχλευσης.
Κλείνοντας να θέσω και δυο πιο συγκεκριμένα ερωτήματα, κύριε Υπουργέ. Το πρώτο είναι η απόπειρα διασύνδεσης της Πολιτικής Συνοχής με την προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αν σκοπεύετε να κινηθείτε προς αυτή την κατεύθυνση, είναι πολύ σημαντικό για μας.
Το δεύτερο είναι το εξής. Όπως σας ανέφερα και στην πρωτολογία μου, υπάρχει η έννοια της προστιθέμενης αξίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την χρηματοδότηση προγραμμάτων και επενδύσεων. Ρωτώ, λοιπόν, αν το υιοθετείτε αυτό και με ποιον τρόπο εσείς αντιλαμβάνεστε την προστιθέμενη αξία των δράσεων που θα γίνουν. Επαναλαμβάνω πάντως ότι η Πολιτική Συνοχής είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό εργαλείο. Θα πρέπει, κατά την άποψή μου, να κάνουμε κάθε προσπάθεια ώστε να περιορίσουμε οποιαδήποτε μείωση δαπανών στο κομμάτι αυτό, ακριβώς γιατί ο ρόλος της είναι διπλός: Αφενός βοηθάει τις επενδύσεις, βοηθάει τη δημιουργία υποδομών και των επενδύσεων. Παράλληλα όμως δημιουργεί κι ένα κοινωνικό πλαίσιο προστασίας κι, αν θέλετε, δημιουργεί συνθήκες συγκλίσεων, όσον αφορά στις ανισότητες μέσα στα κράτη – μέλη αλλά και των πολιτών σε όλη την Ευρώπη και σε όλον τον κόσμο.